گر چه فلسفه نماز و عبادت بر کسی پوشیده نیست؛ اما دقت در متون آیات و روایات اسلامی، ما را به نکات و ظرافتهای بیشتری رهنمون میکند که از جمله این نکتهها و ظرافتها، می توان موارد زیر را بر شمرد:
یاد خدا
روح و اساس و هدف و نماز همان یاد خدا است که به موسی وحی نمود: "أقِمِ الصَّلاةَ لِذِکرِی".[1] البته ذکری که مقدمهی فکر و فکری که انگیزه عمل بوده باشد؛ چنانکه در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است که در تفسیر جمله ی "و لَذِکرُ اللهِ اَکبَر" فرمود: "ذِکرُ اللّه عِندَ ما أَحَلَّ وَ حَرَّمَ": خدا را به یاد داشتن، هنگام رو به رو شدن با حلال و حرام.[2]