منبع : بخش احکام اسلامی تبیان
غیبت چه کسی مجاز است؟!
پس
از واقع شدن غیبت، توبه و پشیمانی از آن واجب است و احتیاط مستحب آن است
که از غیبت شده، اگر فسادی بر آن مترتب نگردد، حلالیت بطلبد و یا برای او
استغفار کند.
غیبت
آن است که عیب پنهانی کسی را پشت سر او بگویند. اگر صفت ناروا در شخصی
باشد یا کاری انجام داده باشد که گناه است و دیگران از آن بی اطلاع اند و
دوست ندارد کسی آن را برای دیگران بازگو کند، بازگو کردن آن پشت سر او برای
دیگران غیبت است.
موارد جواز غیبت
1.
غیبت متجاهر به فسق (کسی که علنی و آشکار گناه می کند)، که در مورد همان
گناهش به اتفاق فقها جایز است و اما نسبت به گناهان دیگرش که پنهان است،
مورد اختلاف است.
2. موارد تظلّم شخص از کسی که در حق او ظلم کرده، که می تواند ظلم او را بیان کند.
3.
موارد مشورت، مانند کسی که می خواهد دخترش را به کسی بدهد، و با شخصی در
مورد آن فرد مشورت می کند که آن شخص می تواند عیب پسر را نقل کند.
4.
در موارد خیرخواهی و نصیحت، مثل اینکه شخصی با کسی رفیق شود و انسان
احتمال دهد که این رفاقت منجر به فساد آن شخص شود. در این صورت، چون رفیق
او آدم بدی است، می توان در مقام نصیحت و خیرخواهی، عیب او را ذکر نمود.
5. کسی که می خواهد به دین ضرر بزند.
6. کسی که می خواهد به خودش ضرری بزند که لازم است او را حفظ نمود.
7. کسانی که نوشته های مسموم، منحرف کننده و باطل دارند. (منهاج الصالحین، ج 1، م 39 تقلید؛ استفتائات جدید، ص 209)
توبه از غیبت
پس
از واقع شدن غیبت، توبه و پشیمانی از آن واجب است و احتیاط مستحب آن است
که از غیبت شده، اگر فسادی بر آن مترتب نگردد، حلالیت بطلبد و یا برای او
استغفار کند. (منهاج الصالحین، ج 1، فی التقلید، م 29)
بنابراین،
اگر غیبت شونده از دنیا رفته، برای او بسیار استغفار کند و اگر زنده است و
انسان بزرگوار و باگذشتی است و گفتن به او عداوت و دشمنی و فتنه ایجاد نمی
کند، احتیاط مستحب آن است که از وی حلالیت بطلبد و اگر احتمال می دهد که
مراجعه به او سبب عداوت و فتنه می شود، به وی مراجعه نکند و در عوض برای او
بسیار استغفار کند.
سۆال: اگر کسی غیبتی از شخصی کرده، همچنین تهمتی زده یا شنیده، در این موارد باید رضایت فرد غیبت شده و شخص تهمت زده شده را جلب کند؟
جواب: لازم نیست، ولی باید توبه کند. (استفتائات امام، ج 2، ص 620، س 16؛ جامع المسائل فاضل، ج 1، ص 252)
سۆال:
اگر فردی غیبت فرد دیگر را نموده، آیا باید برای توبه کردن، از طرف مقابل
طلب رضایت نماید یا اینکه تنها استغفار کافی است؟ در صورت مانع بودن شرم و
حیا، چه باید کرد؟
جواب: استغفار کافی است. (استفتائات امام، ص 621، س 21؛ جامع المسائل فاضل، ج 1، ص 982)
سوال:
اگر پشت سر کسی حرفی بزنیم و کسی که می‌شنود او را نشناسد و یا در صورت
شناختن فردِ غایب، آن چیزی را که ما می‌گوییم او هم در مورد آن شخص بداند،
آیا مرتکب غیبت شده‌ایم؟
شرایط تحقق غیبت عبارتست از:
1. فردی که از او غیبت می‌شود در جمع حاضر نباشد.
2. آن سخن، عیب و نقص وی محسوب شود.
3. این عیب از عیوب پنهان باشد.
4. فرد از شنیدن آنچه در موردش گفته می‌شود ناراحت شود.
بر
این اساس، آنچه در سۆال آمده است، ظاهراً شرایط کامل غیبت را ندارد، اما
اگر بازگو کردن آن، موجب آزار دیگران شود، جایز نبوده و باید از آن اجتناب
کرد. ضمن اینکه برخی از مراجع تقلید (آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله)
موارد مذکور در سۆال را غیبت دانسته‌اند.
